Besin Zehirlenmelerinde Dikkat Edilecek Hususlar

Besin zehirlenmeleri son zamanlarda büyük bir artış gösterdi. Bu zehirlenmelerin bir çok nedeni var.  Sizlerle Dr. Hasan İnsel in yazısını paylaşıyoruz.

Besin zehirlenmesi bakteriler, parazitler ya da virüsler gibi zararlı organizmaların bulaştığı besinlerin yenilmesiyle ortaya çıkan bir hastalık durumudur. Genellikle ishalin ilk belirti olduğu besin zehirlenmesi; halsizlik, mide bulantısı, kusma ve mide kramplarıyla kendini belli edebilir. Aynı yemekten yiyen birçok kişide görülmesi besin zehirlenmesinin tipik özelliklerinden biridir. Kesin tanı için bazen dışkı ya da kan testi gerekebilir. Belirtilerin ortaya çıkmasına kadar geçen zaman ve belirtilerin şiddeti ve süresi, kişinin genel sağlık durumuna, enfeksiyon etkeni olan organizmanın türüne ve gücüne göre değişir.

Çoğu zaman besin zehirlenmesi birkaç günde düzelir. Ne var ki bazı besin zehirlenmeleri ciddi durumlara yol açabilir. Botulizm veya E. coli O157: H7 enfeksiyonu gibi bazı ciddi besin zehirlen-meleri durumunda, acil yoğun bakım tedavisi gerekebilir. Besin zehirlenmesi hafife alınmamalıdır, mümkünse daha ilk belirtilerde doktora danışılmalıdır, bazen basit gibi görünen bir olay kısa sürede çok ciddi durumlara dönüşebilir.

Besin zehirlenmesine bağlı ishallerde, ishali durduran ilaçlar toksinlerin dışkıyla vücuttan atılmasını önleyerek durumu daha da kötüleştirebilir. Bunlardan özellikle belirtiler çıktıktan sonraki ilk altı saatte kaçınmak gerekir. Bu ilaçlar ancak doktor tavsiyesiyle kullanılabilir.

Bakteriler nasıl ürer?
Besin zehirlenmelerine neden olan zararlı organizmalar besinlere değişik biçimlerde bulaşabilir:
Sebze ve meyvelerin yetiştirilmesi sırasında bunların hayvan ya da insan dışkısıyla bulaşmış sularla sulanması. Besinlerin hazırlanması sırasında temiz olmayan ellerle temas edilmesi veya çiğ eti kesmek için kullanılan bıçakların sebzeleri doğramak için kullanılması. Sebze doğramak ve çiğ eti kesmek için aynı tahtanın kullanılması. Yemeklerin buzdolabında saklanmaması veya kremalı pastaların ya da yumuşak peynirlerin buzdolabında bile olsa uzun süre beklemesi bu besinlerde bakteri üremesine neden olabilir.

Hangi önlemler alınabilir?
Besin zehirlenmesini, yemeklerin hazırlanmasına ve saklanmasına dikkat göstererek önemli ölçüde önleyebilirsiniz. Alınabilecek önlemleri sıralarsak:
– Yemek hazırlarken ellerinizi ve kullandığınız yüzeyleri yıkayın.
– Yemekleri soğuması için uzun süre oda sıcaklığında bekletmeyin ve buzdolabına koyun.
– Yumurta, et, tavuk, balık, diğer deniz ürünleri, süt ve süt ürünleri gibi kolay bozulabilen gıdaları pişirirken veya ısıtırken özellikle bunların taze olmasına dikkat edin.
– Kavanoz veya konserve kutularındaki gıdaların tazeliğini kontrol edin. Botulizm dediğimiz ve çok tehlikeli olan bir besin zehirlenmesi türünde, zararlı organizmalar gaz çıkmasına sebep olduklarından, bu bakterilerle enfekte olan besinlerin kapakları veya kutuları şişmektedir. Bu nedenle kapakları bombeleşmiş olan, açarken içinden hava kaçan ya da kapağından sızdıran ürünleri kesinlikle yemeyin.
– Kırmızı et, tavuk ve balık gibi piştikten sonra kolay bozulabilen yiyeceklerin, pişirildikten sonra birkaç saatten uzun süre oda sıcaklığında tutulmaması, buzdolabında saklanması lazım. Yani bir et yemeği pişti mi ya yenecek, ya da buzdolabında saklanacak. Şöyle üstüne örtü örteyim sinek konmasın deyip, ertesi güne kadar mutfağın tezgahında bekletmek, bu besinin bozulmasına dolayısıyla da besin zehirlenmesine neden olabilir.
– Sıcak yenecek besinler pişirilir. Bunlar ısıtılırken el yakacak dereceye kadar pişirilmeli veya ısıtılmalıdır.
– Aslında besin zehirlenmesi bir zincir işidir ve bu zincir bir yerden kırılmalıdır. Besinlere zararlı organizmalar bulaşır.  Besinler eğer 4 derecenin üstünde, mesela oda sıcaklığında bekletiliyorsa bunlar çoğalmaya başlar (4 derece buzdolabı sıcaklığıdır).  Yeteri kadar süre geçerse, bunlar zarar verebilecek miktarda çoğalır ve bu besinlerden yiyenlerde de besin zehirlenmesine neden olabilirler. İç sıcaklıkları 70 dereceye ulaşan sıcaklıklarda besinlerin ısıtılması, çoğu zararlı organizmaları öldürmektedir.

SONUÇ: Özetle mümkün olduğunca gıdaları temiz yerlerden almak, bunları buzdolabında saklamak ve ısıtırken cidden sıcak, yani iç sıcaklıkları 70 dereceye çıkacak şekilde ısıtmak, pişmiş yemekleri de buzdolabında saklamak başta gelen önlemler.